Polish

Budowanie mocnych stron

Nasze mocne strony pozwalają nam rozkwitać i dobrze się rozwijać i są istotne dla uczenia się. Dostrzeganie w dzieciach ich niepowtarzalnego potencjału i pomaganie uczniom w odkrywaniu ich mocnych stron może się przyczynić do rozwoju rezyliencji. W naszym studium przypadku Anna skupia się na mocnych stronach Kuby, zwłaszcza na jego zamiłowaniu do muzyki, co pomaga chłopcu poprawić samoocenę. Budowanie pewności siebie i poczucia własnej skuteczności jest ważnym źródłem dobrostanu i rezyliencji. Do strategii, po które mogą sięgnąć nauczyciele w klasie, aby budować w uczniach poczucie własnej wartości, należą wzmacnianie, pochwały, pozytywne zachęty i strategie nagradzania pożądanych zachowań.  W wypadku uczniów przejawiających trudniejsze lub bardziej zaburzone zachowania, skuteczne okazały się również indywidualne plany wsparcia pozytywnych zmian w zachowaniu. Przyczyniają się one do ograniczenia zachowań destrukcyjnych oraz nasilają zachowania prospołeczne i przestrzeganie zasad wśród dzieci zagrożonych skutkami negatywnych doświadczeń (Reinke i in., 2014). Takie plany obejmują strategie wzmacniania pozytywnych zachowań, a także praktyki nauczania i formy wsparcia środowiskowego, których celem jest przeciwdziałanie problematycznym zachowaniom i wspieranie rozwoju społeczno-emocjonalnego.

W pracy z uczniami, którzy zmagają się z trudnymi doświadczeniami i traumą ważne jest również uczenie się społeczne i emocjonalne, które pomaga dzieciom w rozwijaniu samoświadomości i wyposaża je w umiejętności kierowania własnym zachowaniem i emocjami. Wybuchy emocjonalne uczniów w klasie mogą stanowić dla nauczyciela okazję do pokazania dzieciom innych możliwych strategii oraz do udzielenia im wsparcia w wyborze lepszych sposobów poradzenia sobie z problemem w przyszłości. W naszym studium przypadku Anna stosuje pozytywne i proaktywne techniki kierowania zachowaniem, takie jak kontrolowany oddech, aby pomóc Kubie w wykształceniu umiejętności samoregulacji. Jest to przykład budowania mocnych stron, dzięki któremu Kuba przyswoił sobie ważne umiejętności pomagające mu się uspokoić, kiedy czuje się zestresowany, zdezorientowany lub rozzłoszczony. W klasie można też wydzielić “spokojny zakątek” – pozytywne, ciche miejsce, wyposażone w miękkie, kojące materiały, które pomagają uczniowi odzyskać kontrolę nad emocjami i na chwilę uciec od zadań i sytuacji wywołujących frustrację i nadmierną stymulację.

Wreszcie, włączenie dziecka w procesy podejmowania decyzji oraz zapewnienie mu adekwatnej kontroli nad jego sytuacją (jeśli jest to możliwe ze względów rozwojowych i praktycznych) może być korzystne i dać dziecku poczucie wzmocnienia i wpływu. Takie oparte na współpracy, interaktywne podejście do rozwiązywania problemów może także uczyć dzieci skutecznych strategii radzenia sobie oraz budować ich poczucie własnej wartości i skuteczności. Co istotne, nauczyciele pracujący z uczniami z doświadczeniem traumy mogą odgrywać ważną rolę, pomagając tym dzieciom rozpoznawać własne emocje i sobie z nimi radzić. Aktywne słuchanie i nazywanie emocji kładą podwaliny pod rozwój kompetencji społecznej i emocjonalnej, co z kolei pozwala dzieciom regulować własne zachowanie i emocje (Williams et al., 2018).